Adwokat Nizielska » Kiedy rozsądek bierze górę nad uczuciem... INTERCYZA

Czy rzeczywiście jest tak, że chcąc zawrzeć małżeńską umowę majątkową (pod taką złożoną nazwą występuje w prawie rodzinnym intercyza), dajemy naszemu małżonkowi sygnał, że bardziej kochamy siebie i swoje pieniądze? Albo że jesteśmy pesymistami, bo zakładamy, że w przyszłości dojdzie do rozwodu?

Nie. Intercyza nie służy rozpadowi związku. Wręcz przeciwnie, jego umacnianiu.

Majątek małżonków

Na wstępie warto wyjaśnić dwa istotne pojęcia: majątek osobisty i majątek wspólny.

Przed zawarciem związku małżeńskiego każdy z małżonków posiada swój majątek osobisty (np. wynagrodzenie, mieszkanie, samochód). Po ślubie natomiast wspomniany dochód z pracy (z prowadzonej działalności gospodarczej) z mocy prawa wchodzi w skład majątku wspólnego, służącego małżonkom do zaspokojenia potrzeb ich rodziny. Prawnicy mówią wtedy, że powstała tzw. majątkowa wspólność małżeńska (albo ustrój wspólności majątkowej).

W prawie rodzinnym wyróżniamy trzy ustroje majątkowe:

a) ustawowy ustrój wspólności majątkowej, najczęściej spotykany.

b) umowny ustrój wspólności majątkowej. Może określać rozszerzać majątek wspólny o pewne przedmioty wchodzące w skład majątków osobistych (np. o przedmioty, które wchodziły do majątku osobistego). Może też regulować ustrój majątku wspólnego wspólnego z wyrównaniem dorobku. Rozwiązanie to bywa przyjmowane w sytuacji, gdy tylko jeden z małżonków zarabia, natomiast drugi opiekuje się domem i dziećmi. Wyrównanie dorobku ma na celu złagodzenie negatywnych skutków bierności zawodowej drugiego małżonka, który poświęcił swoją karierę dla rodziny.

c) przymusowy ustrój wspólności majątkowej. Powstaje na skutek orzeczenia Sądu (np. w sytuacji, kiedy jeden z małżonków notorycznie się zadłuża, marnotrawi majątek wspólny z powodu uzależnienia od hazardu, alkoholu, czy zakupów.

Intercyza, czyli umowa

Intercyza jest zwyczajną umową między małżonkami (umową o podział majątku, umową rozdzielności majątkowej), na mocy której wyrażają oni wolę, aby wszystko, co zostanie przez nich zgromadzone w trakcie trwania małżeństwa, pozostało ich majątkiem odrębnym. Zawarcie intercyzy powoduje, że w małżeństwie nie powstaje majątek wspólny, a cokolwiek zostanie zgromadzone przez każdego z małżonków (czy to z pracy w formie wynagrodzenia, czy to z innych źródeł), pozostaje do ich wyłącznej dyspozycji, bez udziału drugiego małżonka.

Art. 31 paragraf 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

§ 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Kiedy należy ją sporządzić?

1.Intercyzę sporządza się w formie aktu notarialnego.

Może być zawarta przez pełnomocnika, przy czym musi on zawierać stosowne pełnomocnictwo. Z uwagi na formę, w jakiej zawierana jest intercyza, w mojej ocenie najbezpieczniejsze byłoby pełnomocnictwo udzielone również w formie aktu notarialnego.

Można ją zawrzeć zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i w czasie jego trwania. Zasadniczo działa ona w ten sposób, że od momentu, od którego ją zawieramy, istnieje podział (czyli od zawarcia małżeństwa, albo od konkretnego momentu w trakcie). Czasami jednak są sytuacje, w których konieczne będzie zawarcie umowy o podział majątku z datą wsteczną.

Przykład:

Małżonkowie zawarli ślub w dniu 15 września 2020 roku. W trakcie związku, z uwagi na liczne zadłużenia jednego z małżonków (zaciągnięte za zgodą drugiego), i ciążące na nich widmo zaspokojenia się przez wierzycieli z całego majątku, postanowili zawrzeć intercyzę. Umowa została zawarta w 2023 roku, ze skutkiem wstecz począwszy od 1 stycznia 2021 roku. Umowa o podział majątku wspólnego jest skuteczna, o ile jest wiadoma osobom trzecim (wierzycielom). Jednak małżonkowie muszą wiedzieć, że wierzyciele mogą zawsze próbować unicestwienia umowy, wykazując, że została ona zawarta dla pozoru, i z celowym pokrzywdzeniem wierzycieli (dla ochrony drugiego małżonka). Dlatego przed zawarciem intercyzy warto skonsultować to z adwokatem, i sprawdzić, jakie zapisy mogą zwiększyć bezpieczeństwo małżonków.

Umowa o podział majątki nie jest wieczna. Można ją zmienić albo rozwiązać w każdej chwili, oczywiście dopóki małżeństwo trwa. Po jej rozwiązaniu pomiędzy małżonkami powstaje na nowo ustrój wspólnego majątku.

Co należy wpisać w intercyzie?

Intercyza, jak każda umowa, musi mieć oznaczenie stron (pełnomocników, jeśli przez nich działają, pełnomocnictwo powinno stanowić załącznik do umowy). Należy przy tym zauważyć, że skoro jest ona w formie aktu notarialnego, to ma ona pewien ustalony wzór. Niemniej jednak w umowie o podział majątku strony mogą rozbudować jej treść o pewne elementy, przy czym należy to zrobić w taki sposób, aby odpowiadało to prawu.

Postanowienia umowne powinny być uporządkowane według pewnej kolejności. W mojej praktyce spotykam się z następującymi:

a) preambuła - (jeśli strony wyrażą na nią chęć) za dobrą praktykę uważa się poprzedzenie postanowień dotyczących podziału majątku, wstępem, z którego będzie można wskazać powody zawarcia umowy. Preambuła służy odkodowaniu celu gospodarczego, przyświecającego stronom.

b) postanowienia dotyczące podziału majątku - rodzaj rozdzielności majątkowej, data obowiązywania, regulacje związane z rozliczaniem dorobku, jeśli jest to umowa małżeńska z wyrównaniem dorobków.

c) postanowienia dotyczące podziału obowiązków - tutaj można doprecyzować, w jaki sposób strony będą realizowały podstawowe obowiązki małżeńskie polegające na dbałości o rodziny (ponoszenie kosztów utrzymania, rozdzielenie ich pomiędzy małżonków stosownie do uzyskiwanych dochodów).

Czy po rozwodzie nie można niczego rozliczać, jeśli mamy intercyzę?

Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy umowa o podział majątku była zawarta od razu, czy też później, a także czy trwała przez cały okres małżeństwa. Generalnie intercyza ma pomóc małżonkom w sytuacji ewentualnego rozstania. Chodzi bowiem o uniknięcie sniepotrzebnego sporu co do tego, kto ma co otrzymać.

Jeżeli małżonkowie zawarli umowę przed ślubem, i nie rozwiązywali jej przed rozwodem, to nie ma czego dzielić, ponieważ między małżonkami nie powstał majątek wspólny. Jeśli jednak intercyza została zawarta w trakcie małżeństwa, i od tego momentu obowiązywała, a wcześniej poczynione zostały pewne nakłady z majątku osobistego jednego małżonka na majątek wspólny, albo odwrotnie, to oczywiście można rozważyć potrzebę dokonania podziału.

Mąż/małżonka przestał/-a dokładać się do rachunków, a łączy nas intercyza.

Małżonkowie zawarli umowę o podział majątku wspólnego w trakcie trwania małżeństwa. Na skutek zawartej umowy majątek wspólny przestał zatem istnieć. Po roku jeden z małżonków przestał dokładać się do rachunków za czynsz/media/kredyt. Czy w takiej sytuacji można złożyć pozew o zobowiązanie małżonka do przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, albo o nakazanie wypłaty wynagrodzenia tego małżonka do rąk drugiego małżonka?

Tak, jest to możliwe. Małżonkowie bez względu na łączący ich ustrój zobowiązani są do ponoszenia kosztów utrzymania rodziny. Nie wdając się w szczegóły co do poszczególnych rodzajów roszczeń przysługujących małżonkowi, na którego barki spadł cały ciężar utrzymania rodziny należy wskazać, że jeśli sąd rodzinny uwzględni powództwo o nakazanie wypłacania wynagrodzenia małżonka do rąk tego drugiego, to nawet w sytuacji wyprowadzki skąpego małżonka, orzeczenie pozostaje skuteczne.

Zanim zawrzecie intercyzę, zapytajcie adwokata!

Jak widać, problematyka umów o podział majątku wspólnego jest niezwykle ciekawa, ale i zawiła. Przed podjęciem tej istotne decyzji warto skorzystać z porady prawnej, i dowiedzieć się, czy w naszej sytuacji podział majątku będzie chronił nasze interesy. Każda sytuacja jest bowiem inna, i wymaga wnikliwej analizy. Adwokat może pomóc w zidentyfikowaniu potrzeb, wyjaśnieniu regulacji prawnych, i dostosowaniu ich do naszego (nie Kowalskiego) położenia.